ChatGPT, robots en slimme algoritmes kunnen nu al veel taken uitvoeren die voorheen door mensen werden gedaan. Maar welke banen staan er écht op de tocht nu er steeds vaker AI wordt toegepast?
Bestuurders van zo'n vijftig grote Nederlandse organisaties denken dat AI binnen een paar jaar veel werk gaat overnemen, blijkt uit onderzoek van consultancybureau &samhoud. "CEO's twijfelen niet meer óf, maar hoe en wat met AI", zeggen de onderzoekers.
Het is nog maar de vraag voor wie dat erg is. Voor werkgevers zijn de voordelen duidelijk: zij kunnen efficiënter werken, kosten besparen en hopen minder last te hebben van de krappe arbeidsmarkt, zegt Djurre Das, onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
"Uit recente onderzoeken over AI blijkt dat niet alleen werkgevers kunnen profiteren van de ontwikkelingen", zegt Das. "Ook de werknemers. Minder ervaren werknemers kunnen met het gebruik van AI sneller een hoger niveau bereiken. Zij profiteren dus ook van de nieuwe ontwikkelingen."
Tegelijkertijd zijn het juist de startersbanen die op de tocht komen te staan door het gebruik van AI, vertelt Das. Veel taken die in startersfuncties voorkomen, zoals verslagen maken of achtergrondonderzoek doen, kunnen door AI worden overgenomen.
Starters straks de klos?
Dat gebeurt volgens Das al bijvoorbeeld in de marketing, ICT en advocatuur. Daar worden eenvoudige taken uitbesteed aan AI, waardoor instapfuncties verdwijnen. En dat heeft gevolgen, zegt Das. "Juist bij die eerste banen leer je de kern van het vak. Als die functies verdwijnen, heeft dat enorme impact op nieuwkomers op de arbeidsmarkt."
AI heeft voor het eerst echt invloed op de jaarlijkse UWV-lijst van minst kansrijke beroepen, zegt Stef Molleman, arbeidsmarktadviseur bij het UWV. Het gaat met name om drie beroepsgroepen: tekstschrijvers en copywriters, vertalers en grafisch vormgevers. "Werkgevers zijn terughoudender geworden met het aannemen van deze mensen. Door AI-toepassingen is er minder vraag en zijn er minder opdrachten", legt Molleman uit.
Het aantal vacatures in deze beroepen daalde in 2024 al met bijna 30 procent, blijkt uit cijfers van het UWV. Maar dat betekent volgens Molleman niet dat deze beroepen ineens verdwijnen. "De kunst is om als professional mee te bewegen en aansluiting te houden bij die veranderingen. Dat vraagt om aanpassingsvermogen: blijven leren. Je wordt pas echt kwetsbaar als je stilstaat."
Consumenten en werkgevers hebben touwtjes in handen
Daarnaast zijn we als mensen niet afhankelijk van wat de technologie doet. We maken nog steeds zelf keuzes. "Werkgevers bepalen zelf hoe AI wordt toegepast", legt Das uit.
De onderzoeker wijst op voorbeelden van bedrijven die ervoor kiezen mensen centraal te houden, zoals AFAS. Het Nederlandse softwarebedrijf besloot een vierdaagse werkweek in te voeren, omdat het werk zoveel efficiënter was geworden door AI. "Dat was in ieder geval positief voor hun imago, want daarna wilden er opeens veel meer mensen bij het bedrijf werken. Maar dat laat ook zien dat er ook andere keuzes mogelijk zijn", zegt Das.
Hij wijst ook op een andere groep die invloed heeft op wat AI wel en niet gaat doen: consumenten. "Neem AI-teksten. Die zijn vaak nuttig, maar missen nog een bepaalde ziel", zegt Das. "Als lezers kunnen wij zeggen dat we toch liever iets anders lezen. Daarmee geven consumenten bedrijven een signaal over hoe ver ze AI mogen inzetten."
Beide experts benadrukken dat een doemscenario waarin AI veel belangrijke banen wegvaagt overdreven is. "Uit onderzoek is gebleken dat tussen 1995 en 2010 een vijfde van de taken door automatisering verdween op de Nederlandse arbeidsmarkt", legt Das uit. "Maar daar kwamen weer evenveel taken voor terug. De veranderingen in de toekomst zullen niet radicaal anders zijn, verwacht ik."
Molleman is het daarmee eens. "Beroepen verdwijnen niet zomaar, ze veranderen vooral", zegt hij. "Dat is van alle tijden en komt niet alleen door AI."
bron: NU .nl
